مصاحبه شونده: آقاي مهندس مجيد شير محمدي (با تشكر از زحمات ايشان)
به نام خدا
دوستان عزیز در محضر آقای مهندس مجید شیرمحمدی یکی از فعالین حوزه پیمانکاری پروژه‌های عمرانی کشور هستیم و از ایشان درخواست کردیم که در خصوص مدیریت پروژه‌های عمرانی توضیحاتی را ارائه نمایند.
با نام و یاد خدا
با سلام عرض ادب و احترام خدمت پیشکسوتان و اساتید فعال در حوزه پروژه‌های عمرانی کشور، اینجانب مجید شیرمحمدی با بیش از ۳۰ سال سابقه کار اجرایی در زمینه‌های مختلف عمرانی اعم از پروژه‌های زیر بنایی ناظر بر نظام فنی اجرایی کشور، نظام ساخت و ساز شهری و یا سایر نظامات تخصصی ضمن تشکر مطالب خودم رو با یک مقدمه شروع می‌کنم.
نکته اول : اینکه به پیشکسوتان رشته خود ارزش و احترام ویژه ای بگزارید و آنها را محترم شمرده و از ایشان کسب فیض کنید. هیچگاه عدم اظهار نظر صریح ایشان در امور مختلف فنی یا اجرایی را مبنی بر به روز نبودن دانش و فقر اطلاعات آنها قلمداد نکنید. بلکه این امر را ناشی از تجربه زیاد آنها در تجزیه و تحلیل موضوع طرح شده بدانید، که برای شما مهندسین جوان ناشناخته است.
نکته دوم : اینکه حوزه پیمانکاری پروژه‌های عمرانی از سختی ها، ناملایمات و صوبت‌های بی شماری برخورداراست، که اگر شما عاشق این حرفه نباشید هم به خود و خانواده خود لطمه زده اید و هم به پروژه آسیب جدی وارد می‌کنید. لذا در بدو امر یک بررسی جامع و کامل از توانایی و ظرفیت های خود به عمل آورید که آیا عاشق این حرفه هستید؟ آیا برای این کار ساخته شده اید؟ یا اینکه قدرت و جسارت روبرو شدن با مشکلات پروژه و دست و پنجه نرم کردن و حل وفصل آنها را دارید یا خیر؟ و بعد وارد این حرفه و صنف شوید.
نکته سوم : اینکه پروژه عمرانی یک سرمایه ملی است. با سرمایه ملی شوخی نکنید و آنرا با منافع مادی خود گره نزنید. مهندسین و نام آوران صنف خود را بیاد آورید که متاسفانه همکنون در قید حیات نبوده و در جمع ما نیستند. لیکن پروژه‌هایی بسیار ارزشمندی را اجرا کردند. که هم اکنون جامعه بشری به آن بالیده و از نتیجه عمل آنها استفاده و بهره‌مند شده و این پروژه‌ها موجبات بهبود شرایط زندگی مردم فراهم نموده. لذا با تمامی دانش و تجربه خود سعی در خلق اثری ماندگار شوید که اتفاقاً سود مادی شما نیز در این است.
با ذکر این مقدمه پاسخ سوال شما را بدین صورت عرضه می‌دارم .
تعریف مدیر پروژه:
تعریف مدیر پروژه با عنایت به نوع پروژه و نظامات حاکم بر آن دارای گستره ای وسیع می باشد. که به برخی رئوس آن اشاره می نمایم. مدیر پروژه شخصی است با تجربه مکفی و ترجیحاً صاحب صلاحیت در امور فنی و اجرایی پروژه مربوطه که ضمن تمرکز بر فعایت های روزانه پروژه با آینده نگری لازم، هدایت و راهبری و نظارت و کنترل کار پروژه طبق برنامه زمانبندی،با کیفیت مطلوب، با در نظر گرفتن مدت پیمان، ملاحظات اقتصادی، تامین منابع مالی و تدارکاتی، ارتباطات و … بر عهده اوست. در این راستا نامبرده با مجموعه‌ای از عوامل درون سازمانی و برون سازمانی و یا سایر مسائل اجتماعی جهت نیل به اهداف پروژه ارتباط و درگیری مستقیم دارد.
در خصوص مهمترین مسائل درون سازمانی که یک مدیر پروژه عمرانی با آنها دست به گریبان می باشد، می توانیم به تعاملات نامبرده با هیات مدیره، واحد تدارکات، دفتر فنی، واحد اجرا، امور مالی و انبار، واحد QC ، HSE و سایر عوامل از این دست اشاره داشت.
در خصوص مسائل خارجی یا برون سازمانی مدیر پروژه باید با عوامل کارفرما، مشاور، بهره‌برداران پروژه، پیمانکاران جز، سازمان امور مالیاتی، سازمان تامین اجتماعی، اداره کار، ذینفهان محلی پروژه و سایر عوامل از این دست جهت نیل به اهداف پروژه تعاملی سازنده داشته باشد.
مدیر پروژه باید اشراف کامل به محدوده و محل اجرای پروژه و مسائل قومیتی به منظور تامین نیروی انسانی و یا مواد و مصالح و حل و فصل مسائل اجتماعی و منطقه ای اجرای پروژه جهت به حداقل رساندن تنش ها، هزینه‌ها و اجرای بموقع پروژه داشته باشد. در این راستا تعامل با اداره کار، سازمان تامین اجتماعی ، ائمه جمعه، نمایندگان مجلس و سایر ذینفعان محلی جهت حل و فصل مسائل و مشکلات الزامی است.
سوال : آقای مهندس مسائل منطقه ای قومیتی چه نقشی در پروژه های عمرانی دارد؟
به عنوان مثال می توان گفت اگر پروژه در مناطقی از کشور باشد که وجود قبایل یا عشایر مصلح در محل استقرار پروژه باشد. مدیر پروژه می تواند جهت حراست از کارگاه با نیروی انتظامی و یا بسیج منطقه عقد قرارداد نماید. و تعادل لازمه را جهت بکار گیری نیروی کارگری از اقوام و طوایف منطقه برقرار نماید. تا در بزنگاه های پروژه دچار مشکلات کارگری نشود. از این رو یک مدیر موفق باید جمیع جهات در مدیرت و رهبری پروژه را لحاظ نماید.
تعریف توالی فعالیت‌ها پروژه و تخمین منابع و مدت زمان اجرای هر فعالیت و تهیه برنامه زمانبندی وکنترل آن از جمله وظایف دیگر مدیر پروژه می‌باشد. بدین صورت که ضمن ممیزی روند اجرای کار روزانه با برنامه زمانبندی و تغییرات ایجاد شده در مسیر بحرانی و شناسایی گلوگاه‌ها و مسائل و مشکلات و تعیین درصد تقصیر عوامل ذیمدخل، ضمن ارائه برنامه زمانبندی جدید و بروز شده، پروژه را به پیش ببرد به عنوان مثال در مواقعی که پروژه از منابع مالی مناسبی برخوردار نیست و پول کافی به کارگاه تزریق نمی شود. مدیر پروژه هوشیار می‌تواند با تغییر در زمانبندی، فعالیت‌های پروژه را به سمت فعالیت‌های بلند مدت و کم هزینه سوق داده و کارگاه را زنده نگه دارد.
مدیر پروژه با شناسایی و درک صحیح هر یک از فعالیت‌های برنامه زمانبندی، ضمن جمع آوری نیازمندی ها و محدودیت های پروژه، مسئول برآورد و تامین مواد و مصالح، نیروی انسانی و هزینه های مالی پروژه در راستای اهداف زمانی پروژه است .
سوال : آقای مهندس هر کارگاهی دارای سرپرست کارگاه، دفتر فنی، واحد اجرا و سایر بخشها می باشد . لذا نقش مدیر پروژه در پروژه های عمرانی را بیشتر تبیین نمائید؟
این حقیقت دارد که یک مدیر پروژه جهت نیل به اهداف خود مجموعه ای از عوامل انسانی مانند سرپرست کارگاه، بخش‌های اجرایی، دفتر فنی، نقشه برداری، تدارکات، امور اداری و مالی، حراست، واحدهای .HSE و QC. و غیره را در اختیار داشته و بدین جهت مدیریت او مدیریتی با واسطه است. لیکن نام برده باید در بطن کار حاضر بوده و مدیریت او مبتنی بر گزارشگیری نباشد. تا با کشف حقایق تدارکات پروژه، کنترل کیفیت کارهای اجرایی، شناسایی و مدیریت ریسک ، کاهش پرت مصالح، با تلاش و پیگیری مستمر منشاء ایجاد ارتباط سازنده میان ارکان پروژه با سایر ذینفعان و کاهش درگیری و تنش‌های درون سازمانی و مسائل کارگری گردد. او با مهارت های روابط عمومی و اجتماعی قوی و با ایجاد انگیزه و جو روانی مکفی دست اندرکاران پروژه را جهت ایفای نقش تعریف شده ایشان در سریال پروژه را ایجاد و خود به عنوان یک رهبر الگویی مناسب برای رهبری تیم خود ایفای نقش می نماید.
سوال : آقای مهندس مدیر پروژه چگونه منابع مالی پروژه را تامین می کند؟
مدیر پروژه در راستای سایر وظایف خود مسئول پیگیری و تائیدات صورت وضعیت ها از مشاور و کارفرما تا مرحله صدور چک و تامین مالی پروژه می باشد. از دیگر چالش هایی که یک مدیر پروژه با آن درگیر است نقد کردن وجوه واریزی به حساب شرکت پیمانکار و انتقال آن به حساب کارگاه است. این امر در شرکت های پیمانکاری که دارای چندین پروژه بوده و امکان زیان ده بودن برخی پروژه ها وجود دارد، انتقال پول پروژه به کارگاه را با چالش های جدی مواجه می سازد و بعضاً 50% وجه واریزی به حساب کارگاه منتقل می گردد. که نقش مدیر پروژه فعال و کاربلد با ارسال گزارشات و پیگیری های طاقت مستمر از این حیث دارای اهمیت ویژه ای بوده و نقش وی را در این گونه پروژه ها برجسته می سازد.